Schutterspark - Hangvennen fase II
Hangvennen in het Schutterspark
Aan de rand van Brunssum ligt het Schutterspark, in tweeën gesplitst door de Roode Beek. Het deel richting de woonkern van Brunssum doet vooral dienst als recreatieterrein en het deel richting de Ring Parkstad geeft de ruimte om van de natuur te genieten. Vroeger was dit een open heideterrein (zie figuur 1 en figuur 3, plaatje 1800). Op de helling lagen op diverse plaatsen hellingveentjes, de zogenoemde ‘hangvennen’. Deze vennen ontstaan op plaatsen waar water uit bronnen opborrelt, en door samenstelling van de bodem en het terrein slechts langzaam kan wegsijpelen. In de loop der tijd hoopt plantmateriaal zich op in de natte delen, waardoor een veenlaag ontstaat.
Toen de mijnen kwamen is in dit deel veel bos aangelegd om hout te leveren voor de mijnbouw in de buurt (figuur 2). Dit ging niet zomaar. Omdat het terrein zo nat was moesten er veel sloten worden gegraven op de helling om al het grondwater af te voeren. Hierdoor verdroogde het gebied en verdwenen de venen (figuur 3, plaatje 2000). Nadat de mijnen gesloten werden daalde de vraag naar hout en kregen ook deze bossen een meer recreatieve functie. Het bos groeide door en doordat bomen veel water verdampen werden de natte plekken steeds kleiner.
Het eerste herstel van de hangvennen
Begin deze eeuw kwam het besef dat de laatste natte stukjes aan het verdwijnen waren en de bijzondere planten en dieren die hier leven daarmee ook. Daarom zijn rond 2007-2008 delen van het Schutterspark hersteld. Hier zijn alle sloten die gegraven zijn weer dichtgemaakt en zijn de bossen omgevormd tot een open terrein. Bijzondere soorten als beenbreek, klokjesgentiaan en vleesetende planten als kleine en ronde zonnedauw (zie foto's bovenaan deze pagina) begonnen weer te groeien en de natte plekken werden weer groter. Op deze natte plekken begon weer veenmos te groeien, dat veel water en CO2 opslaat en daarmee een veen ‘bouwt’. Het gebied lijkt qua natuurlijke omstandigheden veel op de Brunssumerheide, en heeft er waarschijnlijk vroeger ook zo uitgezien (zie rechterfoto bovenaan deze pagina). Omdat hangvennen zo bijzonder zijn en zo weinig voorkomen in Nederland en ook Europa, willen we de vennen die nu nog in het aangeplante bos verborgen liggen herstellen. Het herstel vindt plaats in het kader van het Landelijk Programma Natuur en het Europese project Interreg ADMIRE. In samenspraak met gemeente Brunssum voert Bosgroep Zuid Nederland de herstelmaatregelen uit.
Maatregelen
Bos omvorming
Op de plekken waar de mooiste hangvennen te ontwikkelen zijn wordt het bos omgevormd naar open terrein. Ook net boven deze plekken gaan we de helling open maken zodat er minder water verdampt wordt door de bomen en de hangvennen sneller kunnen groeien. Tenslotte gaan we de bestaande en nieuwe hangvennen met elkaar verbinden zodat er één groot hangven ontstaat. Dit is voor de planten en dieren in het hangven belangrijk, door verschillende populaties met elkaar te verbinden ontstaat een grotere, gezondere populatie.
Om de hangvennen heen blijft het bos bestaan. Uiteindelijk wordt er voor het herstel in het ca. 80 hectare grote Schutterspark 4 hectare bos omgevormd en ongeveer 1000 meter greppel gedempt.
Afvoer van voedingstoffen
Waar we het bos kappen ligt vaak een dikke laag bladeren. Als we deze laten liggen groeien er straks alleen bramen en brandnetels door de opgehoopte voedingsstoffen die erin zitten. Deze laag schrapen we er daarom af. Daarmee komt de zandbodem weer boven en kunnen zaden die nog aanwezig zijn uit het vroegere hangven weer ontkiemen.
Aanplant nieuw bos
Ter compensatie van het omgevormde bos planten we aan de rand van de Brunssumerheide 4 hectare nieuw bos met verschillende boom en struiksoorten.
Het veengebied dat zal ontstaan in de hangvennen, legt meer en langer CO2 vast dan het bos. Daarnaast planten we 4 hectare nieuw bos aan, waardoor we op termijn zowel in het bos als in het veengebied koolstof vastleggen.