Zuid Nederland

Klimaatbuffer Heijkersbroek – Leudal

Het Heijkersbroek

Het Heijkersbroek is de naam van een natuur- en recreatiegebied ten zuidwesten van Ell. Het 55 hectare grote gebied ligt aan de zuidzijde van de Tungelroyse Beek en sluit aan op De Krang, dat zich aan de noordzijde bevindt. Het gebied werd in de jaren '60 van de 20e eeuw aangelegd door de toenmalige gemeente Hunsel en het wordt mede beheerd door Bosgroep Zuid Nederland. 
Het gebied was voorheen een moeras dat, door het kanaliseren van de Tungelroyse Beek, pas in de jaren '50 van de 20e eeuw kon worden ontwaterd. Er werden populieren aangeplant en op de drogere delen ook grove den. Kwel is echter gebleven, waardoor bepaalde ecologische processen bleven voortduren. Door zandwinning is een visvijver ontstaan. In het kader van natuurherstel zijn er omstreeks 2007 enkele poelen gegraven, waar de medicinale bloedzuiger leeft, en is een oude slenk van de Tungelroyse beek blootgelegd Diverse zeldzame planten komen er voor, zoals teer guichelheil, draadgentiaan, schildereprijs, kleine zonnedauw, klokjesgentiaan, pilvaren, kruipbrem en blauwe zegge.
In en rondom het bos zijn mooie wandelpaden aanwezig, waaronder enkele lange afstandwandelingen. 

Meebewegen met het nieuwe klimaat

Het Heijkersbroek is gelegen in het dal van de Tungelroysche beek, op de overgang van hoger gelegen delen met landbouwactiviteit en bebouwing naar het lager gelegen beekdal. Dit maakte het Heijkersbroek een bijzonder geschikt gebied om een klimaatbuffer aan te leggen. Een klimaatbuffer is een gebied waar de natuurlijke sponswerking van het landschap  meer ruimte krijgt. Regenwater wordt bij piekbuien langer vastgehouden, en verdwijnt langzaam in de ondergrond. Hierdoor wordt wateroverlast benedenstrooms verminderd, en kan tegelijkertijd de natuurkwaliteit toenemen. 

Deze klimaatbuffer maakt onderdeel uit van een groter, door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling en provincie Limburg gefinancierd programma, waar Ark Natuurontwikkeling in het stroomgebied van de Tungelroyse beek meerdere gebieden verbetert.

Maatregelen

Om de sponswerking te verbeteren, en tegelijkertijd de biodiversiteit te verhogen zijn de volgende maatregelen uitgevoerd: 

  • Vellen en afvoeren van ca 2 ha populier en opslag van wilg;
  • Verwijderen/plaggen van de voedselrijke bovenlaag en blootleggen van de minerale bodem op 2.5 ha;
  • Dempen en aanbrengen van gronddammen in de zijsloten van de hoofdwatergang Witbosven
  • Aanleg van een lage aarden wal langs de hoofdwatergangen om de instroom van voedselrijk water het natuurgebied in te voorkomen;
  • Plaatsen van een raster ten behoeve van begrazing en 100 meter vlonderpad om het gebied beter te kunnen beleven;
  • Herplant van nieuw bos in het najaar van 2021 in het Heijkersbroek.

Klik hieronder op de maatregelenkaart om te zien waar wat is gerealiseerd.

Download maatregelenkaart Heijkersbroek

Informeren in tijden van Corona

Door corona was het helaas niet mogelijk om een uitgebreide informatieavond en excursie te organiseren. Iets wat anders zeker op de agenda had gestaan. Om de omwonenden en betrokkenen toch te informeren over de ontwikkeling van de klimaatbuffer Heijkersbroek, zijn er twee filmpjes gemaakt, waarin het project uitgelegd wordt.   

Klik hier voor het filmpje, waarin de belangrijkste aspecten van het project aan bod komen. 

Klik hier voor het filmpje waarin wethouder Martens en regiomanager Johan Arts in gesprek zijn over de aanleg van de klimaatbuffer.

Mocht u vragen hebben over dit project, dan kunt u per mail contact opnemen met Sandra Kessels-Reijnen, s.kessels-reijnen@bosgroepen.nl 

Heijkersbroek mooi gevuld na hevige regenval

Veelgestelde vragen

Een klimaatbuffer is een gebied waar bovenstrooms regenwater langer wordt vastgehouden. Er wordt hierbij gebruik gemaakt van de sponswerking van het landschap.
In het gebied krijgen natuurlijke processen de ruimte, waardoor het kan meegroeien met klimaatverandering en de zeespiegelstijging en een rol vervullen bij het vasthouden en opvangen van water, het voorkomen van wateroverlast en watertekorten, het temperen van hitte en het verminderen van kooldioxide in de atmosfeer.
Hier in het dal van de Tungelroysche beek ligt het Heijkersbroek op de overgang van hoger gelegen delen met landbouwactiviteit en bebouwing naar het lager gelegen beekdal. Dit maakt het Heijkersbroek een bijzonder geschikt gebied om een klimaatbuffer aan te leggen. Daarnaast kwam uit de gebiedsanalyse naar voren dat dit een plek was waar we goed kunnen plaggen, en tegelijkertijd zo min mogelijk bomen hoeven te rooien. Ook zijn hier de condities van de uittredende kwel erg goed.
Onder invloed van de beek was dit gebied lang in gebruik als hooiland. In de jaren ’60 van de vorige eeuw is er gestart met populierenteelt. Hiervoor werden sloten gegraven en rabatten aangelegd, zodat de bomen iets drogere voeten kregen.
Zo’n 13 jaar geleden heeft de Bosgroep in dit gebied een oude slenk afgeplagd. Hierdoor is reliëf in het gebied terug gebracht en krijgt het grondwater weer de kans om aan de oppervlakte te komen. Het grondwater bestaat hier uit kalkrijke kwel, waardoor bijzondere planten als de draadgentiaan in het gebied zijn teruggekomen.
Kwel is regenwater wat door de grond stroomt en vervolgens weer aan de oppervlakte komt.
Plaggen is het verwijderen (met een kraan) van het organische materiaal wat is ontstaan en opgehoopt door jarenlange bladval en afstervende planten. Hierbij wordt heel nauwkeurig gekeken naar de overgang van de zandige ondergrond naar het materiaal wat uit plantenresten bestaat. Het vrijgekomen materiaal wordt vervolgens in het Heijkersbroek hergebruikt om sloten gedeeltelijk te dempen. Hierdoor wordt ook elders in het gebied water langer vastgehouden. Na het plaggen wordt er een raster geplaatst zodat er naast maaien en afvoeren van de nieuwe vegetatie ook met ezels of runderen begraasd kan worden. Hierdoor ontwikkelt het gebied zich in de toekomst net zo als het Weerensbroek.
De populieren in het gebied worden gekapt. Dat is nodig om te kunnen plaggen, maar de populieren zijn momenteel ook kaprijp. Ze zijn nu ongeveer 50 jaar oud, en er zijn er inmiddels al verschillende omgewaaid. In totaal gaan we in dit gebied 2,5 ha kappen.
Nee, deze locatie is dermate bijzonder vanwege de kansen voor herstel van natuur, dat het bos op een andere locatie wordt herplant. We hebben hier in het gebied een geschikte locatie gevonden en gaan daar 2021 bos aanplanten.
De afwatering naar het achterliggende land naar de beek blijft hetzelfde. Er wordt niets aan de hoofdwatergang veranderd. Om toch water langer in het gebied te kunnen vasthouden, leggen we parallel aan de sloot een lage gronddam aan. Hierdoor zakken kwel en regenwater langzamer in de bodem weg en wordt het niet direct via sloten afgevoerd. Daarnaast dempen we een achttal zijsloten gedeeltelijk met vrijkomend plagsel. Bij hoog water zullen deze sloten nog steeds kunnen afwateren naar de hoofdwatergang, maar het zal vaker voorkomen dat het water in het gebied er langer over doet voordat het is weggetrokken in de ondergrond.
De bestaande paden blijven intact. We voegen er enkel 100 meter vlonderpad aan toe, zodat bezoekers ook op een bijzondere manier het landschap kunnen beleven.
Het Heijkersbroek is in eigendom van de gemeente Leudal. Wij als Bosgroep beheren dit gebied samen met de gemeente. Om hier een klimaatbuffer te kunnen aanleggen hebben we samen met Stichting ARK een Europese subsidie voor de realisatie van klimaatbuffers aangevraagd. Hierdoor zijn ook vanaf het begin Waterschap Limburg en Provincie Limburg betrokken. Samen zijn deze partijen verantwoordelijk voor een klimaatbestendige omgeving.
Door de corona-uitbraak zijn wij genoodzaakt om onze wijze van communiceren aan te passen. We zouden graag een informatieavond en excursies georganiseerd hebben, maar de afgelopen maanden kon dat helaas niet doorgaan. De algemene communicatie verloopt via dit ‘Natuurportaal’ en met verschillende betrokkenen vindt één op één overleg plaats.
Om de omwonenden en betrokkenen toch te informeren over de ontwikkeling van de klimaatbuffer Heijkersbroek, zijn er twee filmpjes gemaakt over dit project.

In dit filmpje komen de belangrijkste aspecten van het project aan bod.
https://youtu.be/NcHSM7kyz-s

In dit filmpje is regiomanager Johan Arts in gesprek met wethouder Martens van de gemeente Leudal, over de aanleg van de klimaatbuffer.
https://youtu.be/KN1M3E0-EsQ

Mocht u vragen hebben over dit project of over de werkzaamheden, dan kunt u per mail contact opnemen met Sandra Kessels-Reijnen, s.kessels-reijnen@bosgroepen.nl
De werkzaamheden starten op 14 september 2020 en dienen voor 4 oktober 2020 gereed te zijn. Enkel de aanleg van het vlonderpad kan nog worden uitgevoerd tot medio oktober. De herplant van het bos vindt plaats in het najaar van 2021.
Door corona is het helaas niet mogelijk om een uitgebreide informatie-avond en excursie te organiseren. Iets wat we anders graag hadden gedaan.
Om de omwonenden en betrokkenen toch te informeren over de ontwikkeling van de klimaatbuffer Heijkersbroek, zijn er twee filmpjes gemaakt, met alle informatie over dit project.

In dit filmpje komen de belangrijkste aspecten van het project aan bod.
https://youtu.be/NcHSM7kyz-s

In dit filmpje is regiomanager Johan Arts in gesprek met wethouder Martens, over de aanleg van de klimaatbuffer.
https://youtu.be/KN1M3E0-EsQ
Mocht u vragen hebben over dit project of over de werkzaamheden, dan kunt u per mail contact opnemen met Sandra Kessels-Reijnen, s.kessels-reijnen@bosgroepen.nl

 

Dit project wordt mogelijk gemaakt door de provincie Limburg en  Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling Europa investeert in zijn platteland!

Eu-logo-met-tekst-Plattelandsontwikkeling-300x284 stimulus.jpg
Logo PL kleur RGB.jpg

Locatie